Bintang-Bintang Manado (4)

                                               

 

                                                 

                                                      Oleh: Adrianus Kojongian

 

 

 

 

J.F.Tumbelaka 1920. *)

J.F.Tumbelaka, atau lengkapnya dokter Johan Frederik Tumbelaka, adalah tokoh asal Minahasa yang dua kali memperoleh penghargaan tertinggi dari kerajaan Belanda. Peristiwanya terbilang sangat langka, bagi orang Indonesia, apalagi bagi orang Manado dan khususnya Minahasa.

Pertama kali, dokter Tumbelaka menerima Ridder in de Orde van Oranje-Nassau di tahun 1940, dengan beslit Koninklijk tanggal 17 Agustus nomor 3. Kemudian, di tahun 1949, dengan beslit Koninklijk tanggal 22 Agustus, ia memperoleh Officier in de Orde van Oranje-Nassau.

Dokter Tumbelaka kelahiran Manado tahun 1888 lulus School tot Opleiding van Indische Artsen (STOVIA) di Batavia 30 Juli 1912. Ia langsung masuk dinas gubernemen Hindia-Belanda, sejak 1 Agustus ditempatkan di Batavia (Jakarta), sebagai dokter pelabuhan Tanjung-Priok. Kemudian ia diperbantukan selama satu bulan di Serang Banten.

Bulan September 1913 dokter Tumbelaka dipindahkan ke Fort van der Capellen di Batusangkar Sumatera Barat, sampai September 1914 ia pindah ke Taloe di Pasaman masih Sumatera Barat. Lalu atas permintaan penduduk, ia ditempatkan kedua kalinya di Fort van der Capellen September 1916.

Bulan September 1917 sampai tahun 1925 dokter Tumbelaka membaktikan dirinya di beberapa onderneming di Muara Labuh. Selama periode ini, selang tahun 1920-1923 ia ditugaskan pemerintah kolonial untuk memerangi penyakit malaria di daerah tersebut.

Bulan April 1925, ia ditempatkan di Baturaja Sumatera Selatan. Tahun 1926 ia dipindahkan ke pulau Jawa, pertama di Pare (Kediri), sampai Juli 1927 pindah di kota Surabaya, lalu Agustus 1928 di Gresik. Di Gresik ini dokter Tumbelaka bekerja selama hampir tujuh tahun.

Bulan Maret 1933 dokter Tumbelaka dipromosikan menjadi Gouvernements Indisch arts. Saat bersamaan, ia mulai melakukan penelitian penyakit kusta di Gresik yang membuatnya menjadi terkenal. Penelitiannya sangat dihargai dibuktikan dengan kunjungan Nyonya de Jonge, istri Gubernur Jenderal Mr.B.C.de Jonge.

Tahun 1935 dokter Tumbelaka dengan status hoofd-gouvernements-Indisch arts dipromosikan ke Surabaya, memegang Dinas Kesehatan di Residensi Bojonegoro sekaligus bertugas di kantor pemeriksaan DVG (Dienst Volksgezondheid). Ia dicatatkan sebagai orang Indonesia pertama yang dipercayakan sebagai dokter keresidenan.

Karir dokter Tumbelaka terus menanjak. Ketika ia menyandang Ridderkruis tahun 1940, jabatannya sebagai Hoofd-Gouvernements Indisch arts, dan Residentie-arts voor Noord Surabaya. Lalu ketika menerima Officier 1949, selaku Inspecteur Departement van Gezondheid voor Oost Java (Jawa Timur). Posisi Inspektur DVG ini dipangkunya terhitung sejak tanggal 15 Desember 1947.

Terakhir ketika Negara Jawa Timur dibentuk 1949 dibawah Wali Negara Raden Tumenggung Pandji Achmad Koesoemonegoro dengan 6 departemen dan 5 diensten, dokter Tumbelaka dipercayakan sebagai Hoofd Dienst Volksgezondheid.

Dokter Tumbelaka adalah ayah dari Letnan Kolonel TNI purnawirawan Frits Johannes ‘Broer’ Tumbelaka (1921-1983), mantan Wakil Gubernur Sulutteng 1960-1962, dan kemudian pejabat Gubernur Sulawesi Utara 1962-1965.

TAHUN 1935

Ridder de Orde van Oranje-Nassau

Beslit Koninklijk 17 Agustus 1935 nomor 190A

W.C. Gontha, waarnemend Griffier Landraad Manado.

Eeeremedaille der orde van Oranje-Nassau in Brons

H.P.Lowing, Kopral Marechausse, dengan pedang.

L.Pitoi, Kanonier klas 1, dengan pedang.

Kleine Gouden ster voor Trouw en Verdienste

Beslit Gubernemen 26 Agustus 1935 nomor 21

Efraim Jan Son Lumanauw, Majoor Toulour.

Robert Israel Frits Wenas, Leider Gewestelijke Rechersche di Manado.

Hadji Awaloedin, Zelfbestuurder Banggai.

 (De Indische Courant 2 September 1935 dan De Sumatra Post 5 September 1935)

TAHUN 1936

Groote Gouden ster voor Trouw en Verdienste

Beslit Gubernemen  

W.M.P.Mocodompis, Zelfbestuurder Landschap Manganitu Sangihe en Talaud-eilanden.

(De Sumatra Post 6 Juni 1936)

Kleine Zilveren ster voor Trouw en Verdienste

Beslit Gubernemen

Penghargaan atas jasa memerangi distribusi uang palsu.

  

L.H.Manus, Asisten-Wedana Algemeene Politie di Makassar.

(Het Nieuws van den dag voor Nederlandsch-Indie 24 Juli 1936)

Ridder in de Orde van Oranje-Nassau

Beslit Koninklijk Agustus 1936

J.Kruyt, Zendeling-leeraar NZG, Directeur van de Normaal-leergang di Pendolo (Midden-Celebes).

Eeremedaille der Orde van Oranje-Nassau in Zilver

J.M.Parengkuan, Menadoneesch Sersan klas 1 Infanteri KNIL, dengan pedang.

Eeremedaille der Orde van Oranje-Nassau in Brons

H.Raranta, Menadonees Kopral Infanteri, dengan pedang.

A.Momongan, Menadonees Kopral Infanteri, dengan pedang.

(Het Nieuws van den Dag voor Nederlansch-Indie dan Het Vaderland 29 Agustus 1936)

TAHUN 1937

Kleine Zilveren ster voor Trouw en Verdiensten

Beslit Gubernemen

E.Dambohpolu, Kepala Kampung dengan titel Hukum Tua Parigi, Onderafdeeling Parigi, Afdeeling Donggala, Residensi Manado.

(Het Nieuws van den Dag voor Nederlandsch-Indie 28 Januari 1937)

           

Eeremedaille der Orde van Oranje-Nassau in Zilver

Beslit Koninklijk 20 Agustus 1937 nomor 54

Z.W.Waworoentoe, Opzichter klas 1 Pabrik Opium.

M.P.Paat, Menadonees Sersan klas 1 Infanteri, dengan pedang.

Eeremedaille der orde van Oranje-Nassau in Brons

F.Songkaton, Menadonees Marechaussee klas 1, dengan pedang.

S.Wawo, Menadonees Kopral Infanteri, dengan pedang.

H.Mendier, pensiunan Menadonees Infanteris klas 1, dengan pedang.

L.A.Lelemboto, Menadonees Marechausse klas 1, dengan pedang.

Kleine Gouden ster voor Trouw en Verdienste

Beslit Gubernemen 24 dan 25 Agustus 1937 nomor 39

Talasa, Zelfbestuurder Poso, Onderafdeeling Poso.

(Soerabaiasch Handelsblad 30 Agustus 1937)

.

TAHUN 1939

Ridder in de Orde van Nederlandsche Leeuw

Beslit Koninklijk 22 Agustus 1939

M.van Rhijn, Residen Manado.

Officier in de Orde van Oranje-Nassau

Beslit Koninklijk 22 Agustus 1939

 

Henricus Croonen. *)

H.J.Croonen, Pastor Kakaskasen.

Eeremedaille der orde van Oranje-Nassau in Goud

D.Oemboh, Sersan vliegtuigmaker Mar.in Ned.Indie, dengan pedang.

Eeremedaille der orde van Oranje-Nassau in Zilver

W.J.A.Kaligis, Opz.klas 1 Dienst Scheepvaart di Pontianak.

Eeremedaille der orde van Oranje-Nassau in Brons

S.M.Lonto, Mar.klas 1 KNIL, dengan pedang.

                   (Algemeen Handelsblad, De Tijd dan Bataviaasch Nieuwsblad 30 Agustus 1939)

TAHUN 1940

Groote Gouden ster voor Trouw en verdienste

Beslit Gubernemen 13 Juli 1940

Penghargaan atas kesetiaan dan masa bakti yang panjang

              

Mohamad Datoensolang, Zelfbestuurder Landschap Bintauna, Onderafdeeling Bolaang Mongondow.

(Soerabaijasch Handelsblad 23 Juli 1940)

Ridder in de Orde van Oranje-Nassau

Beslit Koninklijk 17 Agustus 1940 nomor 3

 J.F.Tumbelaka, Hoofd-Gouvernements Indisch arts, dan Residentie-arts voor Noord Surabaya.

(De Sumatra Post 30 Agustus 1940)

Zilveren Eeremedaille in de Orde van Oranje-Nassau

Beslit Koninklijk

H.Ch.Runtunuwu, Stuurman bij de locale vaart (KPM).

(Bataviaasch Nieuwsblad 31 Desember 1940)

TAHUN 1941

Officier in de Orde van Oranje-Nassau

Beslit Koninklijk 8 Agustus 1941 nomor 3

  

F.Ch.Hirschmann, Residen Manado.

Ridder in de Orde van Oranje-Nassau

A.L.Luteyn, Kontrolir klas 1 di Manado.

Mej.A.M.van Went (Moeder Aldegonda), Missie-overste Zusters van de H.Maagd di Tomohon.

A.Tilaar, Hoofd Gouvernements Indisch arts, Geneesheer-Directeur Koningin Emma Sanatorium voor longlijders di Noongan.

Eeremedaille der Orde van Oranje-Nassau in Zilver

A.P.Ranti, Menadonees Sersan klas 1 Radio-telegrafist der Genie, dengan pedang.

Eeremedaille der Orde van Oranje-Nassau in Brons

T.Tendean, Pensiunan Menadonees Kleermaker Infanteri, dengan pedang.

B.Mamahit, Menadonees Kanonnier klas 1, dengan pedang.

I.Tidajoh, Menadonees Infanteris klas 1, dengan pedang.

Groote Gouden ster voor Trouw en Verdienste

Beslit Gubernemen 26 Agustus 1941 nomor 14

Efraim Jan Son Lumanauw, Kepala Distrik Toulour dengan titel Majoor.

Klein Gouden ster voor Trouw en Verdienste

Beslit Gubernemen 26 Agustus 1941

Matata Daeng Masese, Inheemsche-bestuurassistent di Toli-Toli (Manado).

(Soerabaiasch-Handelsblad dan De Indische Courant 30 Agustus 1941)

TAHUN 1946

Officier in de Orde van Oranje-Nassau

Beslit Koninklijk Agustus 1946

Ds.A.Z.R.Wenas, Predikant Voorzitter Minahassische Protestant Kerk (Ketua Sinode GMIM).

Ridder in de Orde van  Oranje-Nassau

Beslit Koninklijk Agustus 1946

Talasa, Zelfbestuurder Poso.

S.A.S.Ponto, Landbouwcons. klas 2 Palu.

A.A.Habidi, Landbouwcons klas 2 Pare-Pare.

Ch.Singal, Indisch arts Tomohon.

F.Bolung, Lid Bestuur Protestant Kerk.

Eeremedaille Orde van Oranje-Nassau in Zilver

Gerungan, Sersan schrijver KNIL.

H.Sumarauw, Sersan Mil.Luchtv.Ned.Ind.

Eeeremedaille Orde van Oranje-Nassau in Brons

T.Mamesah, Fuselier KNIL.

(De Tijd 17 September 1946)

Groote Zilveren ster voor Trouw  en Verdienste

Beslit Letnan-Gubernur Jenderal

J.Lalamentik, Post klerk Telegraafkantoor di Tomohon, sebelumnya di Samarinda.

Rompis, Post klerk Telegraafkantoor di Tomohon.

Umboh, Post klerk Telegraafkantoor di Tomohon.

Wensen, Postklerk Telegraafkantoor Tomohon.

S.Pelupessy, Postklerk Telegraafkantoor Tomohon.

Ds.S.Supit. *)

Supit, Pendeta klas 1 lid van het bestuur van de Protestansche Kerk in Nederlansch-Indie di Batavia.

Klein Zilveren ster voor Trouw en Verdienste

Beslit Letnan-Gubernur Jenderal

J.A.Rumate, Hulp-mantri verpleger bij den Dienst der Volksgezondheid Residensi Timor. 

Z.Sumendap, Pensiunan Inlandsch-leeraar klas 1 Tanawangko.

P.Kereh, Inlandsch-leraar klas 1 Langowan.

D.Kaligis, Kepala Sekolah Tara-Tara.

G.Rompas, Kepala Sekolah Leilem.

(Het Dagblad 18 September 1946)

TAHUN 1947

Ridder in de Orde van Oranje-Nassau

Beslit Koninklijk 27 Agustus 1947

  

J.D.Massie, Adjunct- accountant klas 1.

Hoesain Katili, Jogugu (Kepala Distrik) klas 1.

E.R.S.Warouw, Kepala Distrik, Voorzitter Hoofdenbond di Residensi Manado.

H.Masoko, Indisch arts di Amurang.

H.Senduk, Ambtenaar t/b van den Inspecteur van het Lager onderwijs di Ressort Bali-Lombok.

Eeremedaille Zilver Orde van Oranje-Nassau

P.Wungkar, Sersan Mayoor Instruktur, dengan pedang.

Eremedaille orde Oranje-Nassau in Brons

W.Peleh, Menadonees Infanteri klas 1, dengan pedang.

Groote Gouden ster voor Trouw en Verdienste

Beslit Letnan-Gubernur Jenderal

H.Goni, Indonesisch-leerar klas 1, Voorzitter Klasis Sonder.

Kleine Gouden ster voor Trouw en Verdienste

Johannes Wowasoelang Waworoentoe, Bestuur-assistant klas 1 di Palopo, anggota Zuid-Celebes raad Residensi Zuid Celebes.

Alexander Darondo, waarnemend Zelfbestuur Lanschap Manganitu, Afdeeling Sangihe en Talaud eilanden.

Kawengian Jan Rorimpandey, Districtshoofd ter beschikking di Luwuk.

(Het Dagblad 30 Agustus 1947 dan De Locomotief 2 September 1947)

                                                  TAHUN 1948

Eeremedaille in Goud Orde van Oranje-Nassau

Beslit Koninklijk

C.W.Kapugu, Tijd. Bedrijfd leider van Spiritus fabriek Tjomal.

B.Onsoe, Hoofdtechnisch Ambtenaar bij het Marine Etablissement.

Eeremedaille in Zilver Orde van Oranje-Nassau

O.E.Pelealu, Maandgelder bij de Zeevisserij.

J.E.N.Anes, Sersan bij de Inlicht ingendienst, dengan pedang.

F.Petu, Menadonees Sersan klas 2 kleermaker, dengan pedang.

Eeremedaille in Brons Orde van Oranje-Nassau

Tengker, Menadonees Kopral Infanteri, dengan pedang.

F.Umbas, Menadonees Kopral Infanteri, dengan pedang.

J.W.Mangundap, Menadonees Soldaat klas 1 Infanteri, dengan pedang.

Kleine Gouden ster voor Trouw en Verdienste

Beslit Letnan-Gubernur Jenderal 23 Agustus 1948 nomor 1

Bernhard Justinus Medellu, waarnemend Bestuurshoofd ter beschikking van het onderafdeelingshoofd Sangihe en Talaud eilanden di Tahuna.

(Nieuwsgier 30 Agustus 1948)

                                                  TAHUN 1949

Officier in de Orde van Oranje-Nassau

Beslit Koninklijk 22 Agustus 1949

 

H.H.Morison. *)

Dr.H.H.Morison, Residen Manado.

J.F.Tumbelaka,  Inspecteur Departement van Gezondheid voor Oost Java.

J.A.J.Kawilarang, Dirigerend Officier van Gezondheid, Letkol tituler, dengan pedang.

S.J.Warouw. *)

Dr.S.J.Warouw, Inspecteur Departement van Gezondheid, gewezen Minister Gezondeheid Indonesia Timoer.

Ridder Oranje-Nassau

Beslit Koninklijk

M.C.T.Rantong (?), Ongegradueerd Referendaris bij het Hoofdkantoor van het Kadaster.

H.J.Mahieu (?), fd. Controleur bij het Departement van Binnenlandse Zaken Kebayoran Baru.

P.F.W.J.Wakkary, Ambtenaar ter beschikking bij het Residentiekantoor Batavia.

M.H.Rambitan, Inspecteur Lager Oonderwijs, Hoofd van de Onderwijsdienst di Surabaya.

A.Lumanauw, Gouvernements-arts klas 1 (D.V.G.), belast met de functie van residentiearts di Tomohon.

Eeremedaile Zilver Oranje-Nassau

J.Mamangkey, H.Reh.v.P. klas 1 di Tanjung Balai.

D.A.Kairupan, com.-red. Te Pare-Pare.

M.W.Mangangantung, Sersan Mayoor Adm.Infanteri, dengan pedang.

D.Kaligis, Sersan Infanteri, dengan pedang.

(Het Dagblad dan De Vrye Pers 29 April 1949, Het Nieuwsblad voor Sumatra dan De Locomotief 2 Mei 1949)

Kleine Zilveren ster voor Trouw en Verdienste

Beslit Hoge Vertegenwoordiger van de Kroon (HVK) di Indonesia 4 November 1949 nomor 19.

A.Rumampuk, Mantrieopnemer klas 1 bij de Dienst van het Boswezen di Medan.

(Het Nieuwsblad voor Sumatra 17 Desember 1949)

Verzetsster Oost-Azie 1942-1945

Beslit Koninklijk 21 Desember 1949

Penghargaan kepada individu yang berjasa di masa pendudukan Jepang melalui tindakan resistensi

Djidon Tulenan, Hukum Tua Kayuwatu DistrikToulour, secara anumerta.

Manengkey, Sersan klas 2 KNIL, anumerta.

J.Pangemanan, Partikulir di Malang, anumerta.

A.Runtuwene, Malang, anumerta.

N.T.Waworoentoe, Arts di Padang, anumerta.

Hadji Abdoel Azis, Hoofd van het Distributiekantoor di Toli-Toli.

Kawengian, Serdadu klas 1 KNIL.

R.Pandean, Kopral Infanteri KNIL.

E.Pusung, Fourier KNIL.

(Het Nieuwsblad voor Sumatra 14 Januari 1950 dan De Locomotief 16 Januari 1950)

*). Foto koleksi Bode Talumewo, Troepenmuseum, KITLV Digital Media Library, Het Geheugen van Nederland dan PGI.

 

SUMBER TULISAN:

Koninklijk Bibliotheek-Delpher Kranten.

Ensiklopedia Tou Manado.

Tulisan berkaitan di Jelajah Sejarah Manado